غسل‌هاى واجب

غسل‌هاى واجب

غسل‌هاى واجب هفت است: (اول) غسل جنابت، (دوم) غسل حيض، (سوم) غسل نفاس، (چهارم) غسل استحاضه، (پنجم) غسل مس ميت، (ششم) غسل ميت، (هفتم) غسلى كه به واسطه نذر و قسم و مانند اينها واجب می‌شود. اگر نماز خسوف و کسوف را عمدا ترک کند بنا بر احتیاط واجب برای قضای آن غسل کند.

احكام جنابت

مسأله 389) به دو چيز انسان جنب می‌شود:

اول: جماع؛

دوم: بيرون آمدن منى، در خواب باشد يا بيدارى، كم باشد يا زياد با شهوت باشد يا بى شهوت، با اختيار باشد يا بى‌اختيار.

مسأله 390) اگر رطوبتى از انسان خارج شود و نداند منى است يا بول، يا غير اينها، چنانچه با شهوت و جستن، بيرون آمده و بعد از بيرون آمدن آن، بدن سست شده، آن رطوبت حكم منى را دارد و اگر هيچ يك از اين سه نشانه يا بعضى از اينها را نداشته باشد، حكم منى را ندارد. ولى در مريض، لازم نيست آن رطوبت، با جستن بيرون آمده باشد، بلكه اگر با شهوت بيرون آيد، و در موقع بيرون آمدن، بدن سست شود، در حكم منى است.

مسأله 391) اگر از مردى كه مريض نيست، آبى بيرون آيد كه يكى از سه نشانه‌اى را كه در مسأله پيش گفته شد، داشته باشد و نداند، نشانه‌هاى ديگر را داشته يا نه، چنانچه پيش از بيرون آمدن آب وضو داشته، می‌تواند به همان وضو اكتفا كند، و اگر وضو نداشته كافى است فقط وضو بگيرد و غسل بر او لازم نيست.

مسأله 392) مستحب است انسان بعد از بيرون آمدن منى بول كند، و اگر بول نكند و بعد از غسل رطوبتى از او بيرون آيد كه نداند منى است يا رطوبت ديگر، حكم منى را دارد.

مسأله 393) اگر انسان با زنى جماع كند و به اندازه ختنه‌گاه يا بيشتر داخل شود، در قبل باشد يا در دبر، بالغ باشند يا نابالغ، اگرچه منى بيرون نيايد، هر دو جنب می‌شوند.

مسأله 394) اگر شك كند كه به مقدار ختنه‌گاه داخل شده يا نه، غسل بر او واجب نيست.

مسأله 395) اگر نعوذ بالله با حيوانى، نزديكى نمايد و منى از او بيرون آيد غسل تنها كافى است و اگر منى بيرون نيايد چنانچه پيش از وطى، وضو داشته باز هم غسل تنها، كافيست و اگر وضو نداشته احتياط واجب آن است كه غسل كند و وضو هم بگيرد، و همچنين است حكم، در نزديكى نمودن با مرد يا پسر.

مسأله 396) اگر منى از جاى خود حركت كند و بيرون نيايد، يا انسان شك كند كه منى از او بيرون آمده يا نه، غسل بر او واجب نيست.

مسأله 397) كسى كه نمی‌تواند غسل كند ولى تيمم برايش ممكن است، بعد از داخل شدن وقت نماز هم، می‌تواند با عيال خود نزديكى كند.

مسأله 398) اگر در لباس خود منى ببيند، و بداند كه از خود او است، و براى آن غسل نكرده، بايد غسل كند و نمازهایى را كه يقين دارد بعد از بيرون آمدن منى، خوانده، قضا كند ولى نمازهایى را كه احتمال می‌دهد، پيش از بيرون آمدن منى خوانده لازم نيست قضا نمايد.

چيزهایى كه بر جنب حرام است

مسأله 399) پنج چيز بر جنب حرام است:

اول: رساندن جایى از بدن خود به خط قرآن، يا به اسم خدا، به هر لغتی كه باشد و بهتر آن است كه به اسم پيغمبران و امامانb و حضرت زهراB نيز نرساند. چنانچه بی‌احترامی شمرده شود مس حرام است.

دوم: رفتن در مسجد الحرام و مسجد پيغمبرJ اگرچه از يك در داخل و از در ديگر خارج شود.

سوم: توقف در مساجد ديگر و همچنين بنا بر احتياط واجب در حرم امامانb، ولى اگر از يك در مسجد داخل و از در ديگر خارج شود، مانعى ندارد.

چهارم: گذاشتن چيزى در مسجد، يا داخل شدن در آن، براى برداشتن چيزى.

پنجم: خواندن هر يك از آيات سجده‌هاى واجب، و آن در چهار سوره است:

(اول) سوره سى و دوم قرآن «الم تنزيل» (آیه 37)؛  (دوم) سوره چهل يكم «حم سجده» (آیه 15)؛

(سوم) سوره پنجاه و سوم «والنّجم» (آیه 62)؛  (چهارم) سوره نود و ششم «اقرأ» (آیه 19).

چيزهایى كه بر جنب مكروه است

مسأله 400) نه چيز بر جنب، مكروه است:

اول و دوم: خوردن و آشاميدن ولى اگر وضو بگيرد يا دست‌ها را بشويد، مكروه نيست؛

سوم: خواندن بيشتر از هفت آيه از قرآن كه سجده واجب ندارد؛

چهارم: رساندن جایى از بدن، به جلد و حاشيه و بين خط‌هاى قرآن؛

پنجم:  همراه داشتن قرآن؛

ششم: خوابيدن ولى اگر وضو بگيرد يا به واسطه نداشتن آب بدل از غسل، تيمم كند، مكروه نيست؛

هفتم: خضاب كردن به حنا و مانند آن؛

هشتم: ماليدن روغن به بدن؛

نهم: جماع كردن بعد از آن كه محتلم شده؛ يعنى در خواب منى از او بيرون آمده است.

غسل جنابت

مسأله 401) غسل جنابت براى خواندن نماز واجب و مانند آن، واجب می‌شود، ولى براى نماز ميّت و سجدة سهو و سجده شكر و سجده‌هاى واجب قرآن، غسل جنابت، لازم نيست.

مسأله 402) لازم نيست در وقت غسل، نيت كند كه غسل واجب يا مستحب می‌کند بلكه اگر فقط به قصد قربت؛ يعنى براى انجام فرمان خداوند عالم، غسل كند، كافيست.

مسأله 403) اگر يقين كند وقت نماز شده و نيت غسل واجب كند، بعد معلوم شود كه پيش از وقت غسل كرده، غسل او، صحيح است.

مسأله 404) غسل را چه واجب و چه مستحب، به دو قسم می‌شود انجام داد: ترتيبى و ارتماسى.

غسل ترتيبى

مسأله 405) در غسل ترتيبى، بايد به نيت غسل، اول سر و گردن، بعد طرف راست، بعد طرف چپ بدن را بشويد، و تحقق غسل ترتيبى به حركت دادن هر يك از اعضای سه گانه زير آب به قصد غسل بى‌اشكال نيست و احتياط در اكتفا نكردن به آن است و اگر عمداً يا از روى فراموشى، يا به واسطه ندانستن مسأله، بدن را قبل از سر بشويد، غسل او باطل است.

مسأله 406) در صورتى كه بدن را قبل از سر بشويد، لازم نيست غسل را اعاده كند، بلكه چنانچه بدن را با مراعات ترتيب، دوباره پيش از آن‌که حدثى از او سر بزند، بشويد، غسل او صحيح خواهد بود.

مسأله 407) براى آن‌که يقين كند هر سه قسمت؛ يعنى سر و گردن و پهلوى راست و پهلوى چپ را كاملاً غسل داده، بايد هر قسمتى را كه مى‌شويد مقدارى از قسمت ديگر را هم با آن قسمت بشويد.

مسأله 408) اگر بعد از غسل بفهمد، جاى از بدن را نشسته و نداند كجاى بدن است، دوباره شستن سر لازم نيست، و فقط پهلوى راست و پهلوى چپ را بشويد.

مسأله 409) اگر بعد از غسل بفهمد، مقدارى از بدن را نشسته، چنانچه از طرف چپ باشد، شستن همان مقدار كافيست و اگر از طرف راست باشد بعد از شستن آن مقدار، دوباره طرف چپ را بشويد و اگر از سر و گردن باشد، بايد بعد از شستن آن مقدار، دوباره بدن را با مراعات ترتيب بشويد.

مسأله 410) اگر پيش از تمام شدن غسل در شستن مقدارى از طرف چپ يا طرف راست شك كند، لازم است كه آن مقدار را بشويد، و اگر مشكوك از طرف راست است، بعد از آن طرف چپ را نيز بشويد، و اگر در شستن مقدارى از سر و گردن شك كند، احتياط واجب در اعتنا به چنين شك است، پس بايد مقدار مشكوك را بشويد، بعد طرف راست و بعد طرف چپ را بشويد.

غسل ارتماسى

مسأله 411) در غسل ارتماسى، بايد در يك آن آب تمام بدن را فرا بگيرد، پس اگر به نيّت غسل ارتماسى در آب فرود رود، چنانچه پاى او روى زمين باشد، بايد از زمين بلند كند.

مسأله 412) در غسل ارتماسى بنا بر احتياط واجب بايد موقعى نيت كند كه مقدارى از بدن، بيرون آب باشد.

مسأله 413) اگر بعد از غسل ارتماسى، بفهمد كه به مقدارى از بدن آب نرسيده، جاى آن را بداند يا نداند، بايد دوباره غسل كند.

مسأله 414) اگر براى غسل ترتيبى، وقت ندارد و براى ارتماسى، وقت دارد، بايد غسل ارتماسى كند.

مسأله 415) كسى كه روزه‌اى واجب معين گرفته است يا براى حج يا عمره احرام بسته، نمی‌تواند غسل ارتماسى كند، ولى اگر از روى فراموشى، غسل ارتماسى كند، غسلش صحيح است.

احكام غسل كردن

مسأله 416) در غسل ترتيبى، پاك بودن تمام بدن، پيش از غسل لازم نيست و اگر هر عضو را پيش از غسل، تطهير كند كافيست. اما در غسل ارتماسى، مقتضاى احتياط واجب، پاك بودن بدن است پيش از غسل.

مسأله 417) كسى كه از حرام جنب شده و با آب گرم غسل كند اگرچه عرق می‌کند غسل او صحيح است و احتياط مستحب آن است كه با آب سرد غسل كند.

مسأله 418) اگر در غسل به اندازه سر موى از بدن، نشسته بماند، غسل باطل است، ولى شستن مثل داخل گوش و بينى و هرچه از باطن شمرده می‌شود، واجب نيست.

مسأله 419) جایی را كه شك دارد از ظاهر بدن است يا از باطن آن، بنا بر احتیاط بشوید.

مسأله 420) اگر سوراخ جاى گوشواره و مانند آن، به قدرى گشاد باشد كه داخل آن از ظاهر شمرده شود، بايد آن را شست وگرنه شستن آن، لازم نيست.

مسأله 421) چيزى را كه مانع رسيدن آب به بدن است، بايد برطرف كند و اگر پيش از آن‌که يقين كند برطرف شده، غسل نمايد غسل او باطل است.

مسأله 422) اگر موقع غسل شك كند چيزى كه مانع از رسيدن آب باشد در بدن او هست يا نه، بايد وارسى كند، تا مطمئن شود مانعى نيست.

مسأله 423) در غسل بايد موهاى كوتاهى را كه جزء بدن حساب می‌شود، بشويد و شستن موهاى بلند، واجب نيست بلكه اگر آب را طورى به پوست برساند كه آنها تر نشود، غسل صحيح است، ولى اگر رساندن آب به پوست بدون شستن آنها، ممكن نباشد، بايد آنها را بشويد كه آب به بدن برسد.

مسأله 424) تمام شرط‌هاى كه براى صحيح بودن وضو گفته شد، مثل پاك بودن آب و غصبى نبودن آن، در صحيح بودن غسل هم شرط است. ولى در غسل، لازم نيست بدن را از بالا به پایين، بشويد و نيز در غسل ترتيبى، لازم نيست بعد از شستن سر و گردن، فوراً طرف راست را بشويد، پس اگر بعد از شستن سر و گردن، صبر كند و بعد از مدتى، طرف راست را بشويد اشكال ندارد، بلكه لازم نيست، تمام سر و گردن يا پهلوى راست و پا پهلوى چپ را يك مرتبه بشويد، پس جایز است، مثلاً سر را شسته و بعد از مدتى گردن را بشويد، ولى كسى كه نمی‌تواند از بيرون آمدن بول و غائط، خوددارى كند اگر به اندازة كه غسل كند و نماز بخواند بول و غائط از او بيرون نمی‌آید، بايد فوراً غسل كند و بعد از غسل هم فوراً نماز بخواند.

مسأله 425) كسى كه پول حمامى را بدون این‌که بداند حمامى راضى است، بخواهد نسيه بگذارد، اگرچه بعد حمامى را راضى كند، غسل او باطل است.

مسأله 426) اگر حمامى راضى باشد كه پول حمام نسيه بماند ولى كسى كه غسل می‌کند قصدش اين باشد كه طلب او را ندهد، يا از مال حرام بدهد، غسل او باطل است.

مسأله 427) اگر پولى را كه خمس آن را نداده به حمامى بدهد، مرتكب حرام شده، غسل او محل اشكال است، احتياط ترك نشود، و ذمه‌اش به مستحقين خمس مشغول است.

مسأله 428) اگر مخرج غائط را در آب خزينه، تطهير كند و پيش از غسل شك كند كه چون در خزينه تطهير كرده حمامى به غسل كردن او راضى است يا نه، غسل او باطل است، مگر این‌که پيش از غسل، حمامى را راضى كند.

مسأله 429) اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، بايد غسل كند، ولى اگر بعد از غسل شك كند كه غسل او درست بوده يا نه، در صورتى كه احتمال بدهد كه وقت غسل، ملتفت بوده و صحيح به‌جا آورده، لازم نيست دوباره غسل نمايد.

مسأله 430) اگر در بين غسل، حدث اصغر از او سر زند، مثلاً بول كند، بهتر است غسل را رها كرده غسل ديگرى کند، بنا بر احتیاط واجب وضو هم بگیرد. چنانچه بخواهد غسل ترتيبى نمايد، بنا بر احتياط واجب وضو هم بگيرد اگرچه غسل جنابت باشد.

مسأله 431) اگر از جهت ضيق وقت، وظيفه تيمم بوده ولى به خيال این‌که به اندازة غسل و نماز، وقت دارد غسل كند، در صورتى كه با خود غسل قصد قربت كرده باشد، غسل او صحيح است، بلكه اگر براى نماز غسل نموده باشد، غسل او نيز صحيح است.

مسأله 432) كسى كه جنب شده اگر شك كند كه غسل كرده يا نه، نمازهایى را كه خوانده، چنانچه احتمال بدهد كه وقت شروع به نماز ملتفت بوده، صحيح است، ولى براى نمازهاى بعد بايد غسل كند و در صورتى كه بعد از نماز حدث اصغر از او صادر شده باشد، لازم است وضو هم بگيرد و اگر وقت باقى است، بنا بر احتیاط واجب نمازى را كه خوانده اعاده کند.

مسأله 433) كسى كه چند غسل بر او واجب است می‌تواند به نيت همه آنها يك غسل به‌جا آورد و ظاهر اين است كه اگر يكى معين از آنها را قصد كند، از بقيه كفايت می‌کند.

مسأله 434) اگر بر جایى از بدن آيه قرآن يا اسم خداوند متعال نوشته شده باشد چنانچه بخواهد وضو يا غسل را ترتيبى به‌جا آورد، بايد آب را طورى به بدن برساند كه دست او به نوشته نرسد.

مسأله 435) كسى كه غسل جنابت كرده نبايد براى نماز وضو بگيرد و اما غسل‌هاى ديگر ـ واجب باشد يا مستحب ـ مقتضاى احتياط مستحب ضمّ وضو نيز است مگر در غسل متوسطه که وضو لازم است.