گزارش مراسم سالروز شهادت حضرت امام حسن مجتبی(ع) در دفتر مرکزی مرجع فقید حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی ره
در بعضی از منابعی تاریخی، هفتم صفر سالروز شهادت امام حسن مجبتی(ع) دانسته شده است. به همین دلیل روز جمعه 4/7/1399 برابر با هفتم صفر، مراسمی بزرگداشت آن امام بزرگوار توسط دفتر مرکزی مرجع فقید حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی –رضوان الله تعالی علیه-، برگزار گردید.
این مراسم با قرائت آیاتی از کلام الله مجید توسط قاری بین المللی کشور جناب استاد صادق رحیمی آغاز شد. سپس مبلغ معارف و مرثیه سرای اهل بیت، حجت الاسلام و المسلمین سید موسوی به سوگواری و مرثیه سرایی پرداخت.
در این مراسم، -که به دلیل شرایط بحرانی ناشی از شیوع دوباره بیماری کرونا، با محدودیت بر گزار گردید-، از مرجع فقید حضرت آیت الله العظمی محقق کابلی -رحمت الله علیه- نیز تجلیل به عمل آمد و فرازی از پیام مهم ایشان در سال 1392 به مهاجرین هموطن مقیم استرالیا و دیگر کشورهای غربی، به خوانش گرفته شد.
صحبت های حجت الاسلام و المسلمین استاد محمدعلی جویا بخش دیگری از این مراسم بود. جناب آقای جویا در آغاز سخنانش امام حسن مجتبی(ع) را امام صلح خواند و به تحلیل مسأله صلح در سیره امام حسن(ع) پرداخت. آقای دکتر جویا در تحلیل مسأله صلح در سیره امام حسن مجتبی(ع) ابتدا سه نوع نگرش به مسأله صلح امام(ع) را بیان کرد و سپس به مبانی صلح امام حسن(ع) پرداخت.
استاد جامعه المصطفی العالمیه گفت: عده ای بر این باوراند که امام مجتبی(ع) از ابتدا بنای جنگ با معاویه را نداشته و تصمیم صلح با معاویه را داشت. این دسته از اندیشمندان از نامه ای که امام به معاویه نوشته است و جوابی که معاویه به این نامه داده است، چنین چیزی را استفاده کرده اند. ایشان با بیان این نکته که ادله این نوع نگرش برخی قابل استناد است و برخی قابل استناد نیست. عده ای دیگر با استفاده از روایات معروف به روایات لوح، چنین استفاده کرده اند که وظیفه شرعی و الهی امام حسن(ع) صلح بود است. بر اساس این روایات، هر امامی وظیفه او از پیش از سوی خداوند مشخص شده است. برخی وظیفه قیام داشته و برخی امر به معارف شده است و برخی امر به سکوت شده اند و برخی امر به سجود. وظیفه الهی امام حسن(ع) صلح بوده است. تحلیل سوم از صلح امام حسن(ع) این است که امام بر اساس محاسبات کاملا عقلایی زمینه را برای جنگ مهیا نمی دید و لشکری در حد و توان مقابله با لشکر قدرت مند و منسجم معاویه نداشت، به خصوص اینکه بخشی از لشکر امام(ع) را معاویه خریده بود. لذا امام مجتبی از مجبوری تن به صلح داد. مانند حضرت امیر(ع) که از روی اجبار، سکوت اختیار کرد.
آقای جویا گفت: تصور من این است که امام حسن(ع) به دو اصل عمل کرد. یکی به قرآن و یکی به سیره پیامبر(ص). هر کدام این دو اصل مبدأ شریعت اسلام است. آقای جویا گفت در دوران نبوت پیامبر اسلام دو قضیه تحت عنوان صلح داریم. یکی به نام وثیقه و قانون اساسی مدینه که با یهودیان مدینه بسته شده است و دیگر مسأله صلح حدیبیه. آقای جویا گفت: بر اساس وثیقه مدینه، تمام اهالی یثرب، اعم از یهود و غیر یهود، در این وثیقه، امت واحده خوانده شده است، این در حالی است که آنها پیامبر را قبول نداشتند ولی همه از مزایای مساوی برخوردار بودند. مسأله دوم مسأله صلح حدیبیه است. که در واقع صلح نیست بلکه هدنه و ترکه مخاصمه است. و پیامبر(ص) برای مدت موقت ترکه مخاصمه با یهودیانر ا امضاء کرده است.
ایشان سپس با اشاره به این قرآن که می فرماید: «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْءٍ في سَبيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُون. .وَ إِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَها وَ تَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّميعُ الْعَليم». گفت: این آیه خطاب به مومنان است. خداوند خطاب به مؤمنان می فرماید: خودتان را تقویت کنید و مجهر کنید. آن چنانکه دشمن قصد حمله به شما را نکند. اما خداوند در ادامه می فرماید: اگر آنها بال صلح را پهن کردند شما نیز چنین کنید. بر اساس این آیه، اگر قدرت داشتید، معنایش مشروعیت جنگ نیست. اگر دشمن از در صلح وارد شد، حتی در برابر دشمن خدا و دشمن رسول، اگر امکان زندگی مسلمت آمیز وجود داشته باشد، نباید از زور جنگ استفاده کرد.
ایشان فرمود صلح، نباید قربانی زورآزمایی شود و دست به شمشیر برده شود. تنوع و تکثر در جامعه اسلامی در سیره پیامبر یک اصل پذیرفته شده است.
بر اساس این تحلیل، صلح امام حسن علیه السلام، ریشه در قرآن و سیره پیامبر دارد. امام می خواست از طریق صلح با معاویه، جلو جنگ خانمان سوز در جامعه اسلامی را بگیرد و زمینه خونریزی را محو نماید.
