احكام جماعت

مسأله 1505) موقعى كه مأموم نيّت می‌کند، بايد امام را معين نمايد ولى دانستن اسم او لازم نيست، و اگر نيّت كند اقتدا مى‌كنم به امام جماعت حاضر نمازش صحيح است.

مسأله 1506) مأموم بايد غير از حمد و سوره همه چيزهاى نماز را خودش بخواند، ولى اگر ركعت اول يا دوم مأموم ركعت سوم يا چهارم امام باشد، بايد حمد و سوره را بخواند.

مسأله 1507) اگر مأموم در ركعت اول و دوم نماز صبح و مغرب و عشاء صداى حمد و سورة امام را بشنود، اگرچه كلمات را تشخيص ندهد، بايد حمد و سوره را نخواند و اگر صداى امام را نشنود مستحب است حمد و سوره را بخواند ولى بايد آهسته بخواند و چنانچه سهواً بلند بخواند اشكال ندارد.

مسأله 1508) اگر مأموم بعضى از كلمات حمد و سورة امام را بشنود احتياط واجب آن است كه حمد و سوره را نخواند.

مسأله 1509) اگر مأموم سهواً حمد و سوره را بخواند، يا خيال كند صداى را كه مى‌شنود صداى امام نيست و حمد و سوره را بخواند و بعد بفهمد صداى امام بوده نمازش صحيح است.

مسأله 1510) اگر شك كند كه صداى امام را مى‌شنود يا نه، يا صداى را بشنود و نداند كه صداى امام است يا صداى كسى ديگر می‌تواند حمد و سوره را بخواند.

مسأله 1511) مأموم در ركعت اول و دوم نماز ظهر و عصر نبايد حمد و سوره را بخواند و مستحب است جاى آن ذكر بگويد.

مسأله 1512) مأموم نبايد تكبيرة الاحرام را پيش از امام بگويد بلكه احتياط واجب آن است كه تا تكبير امام تمام نشده تكبير نگويد.

مسأله 1513) اگر مأموم سهواً پيش از امام سلام دهد، نمازش صحيح است، و لازم نيست دوباره با امام سلام دهد، بلكه ظاهر اين است كه اگر عمداً هم پيش از امام سلام دهد در صورتى كه از اول نماز قاصد نبوده نمازش اشكال ندارد.

مسأله 1514) اگر مأموم غير از تكبيرة الاحرام و سلام، چيزهاى ديگر نماز را پيش از امام بگويد اشكال ندارد، ولى اگر آنها را بشنود، يا بداند امام چه وقت مى‌گويد، احتياط مستحب آن است كه پيش از امام نگويد.

مسأله 1515) مأموم بايد غير از آنچه در نماز خوانده شود، كارهاى ديگر آن، مانند ركوع و سجود را با امام يا كمى بعد از امام به‌جا آورد، و اگر عمداً پيش از امام يا مدتى بعد از امام انجام دهد، جماعتش باطل می‌شود، ولى اگر به وظيفه منفرد عمل نمايد نمازش صحيح است.

مسأله 1516) اگر سهواً پيش از امام سر از ركوع بردارد، چنانچه امام در ركوع باشد، بايد به ركوع برگردد و با امام سر بردارد و در اين صورت زياد شدن ركوع كه ركن است، نماز را باطل نمی‌کند، ولى اگر به ركوع برگردد و پيش از آن‌که به ركوع امام برسد، امام سر بردارد نمازش باطل است.

مسأله 1517) اگر اشتباهاً سر بردارد و ببيند امام در سجده است، بايد به سجده برگردد و چنانچه در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد براى زياد شدن دو سجده كه ركن است نماز باطل نمی‌شود.

مسأله 1518) كسى كه اشتباهاً پيش از امام سر از سجده برداشته هرگاه به سجده برگردد و معلوم شود امام قبلاً سر برداشته است، نمازش صحيح است ولى اگر در هر دو سجده اين اتفاق بيفتد نمازش باطل است.

مسأله 1519) اگر اشتباهاً سر از ركوع يا سجده بردارد و سهواً يا به خيالى این‌که به امام نمی‌رسد به ركوع يا سجده نرود، جماعت و نمازش صحيح است.

مسأله 1520) اگر سر از سجده بردارد و ببيند امام در سجده است، چنانچه به خيال این‌که سجده اول امام است، به قصد این‌که با امام سجده كند به سجده رود و بفهمد سجده دوم امام بوده، سجدة دوم او حساب می‌شود و اگر به خيال این‌که سجده دوم امام است به سجده رود و بفهمد سجدة اول امام بوده، بايد به قصد اين كه با امام سجده كند، تمام كند و دوباره با امام به سجده رود، و در هر دو صورت احتياط واجب آن است که نماز را با جماعت تمام كند و دوباره بخواند.

مسأله 1521) اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طورى باشد كه اگر سر بردارد به مقدارى از قرائت امام می‌رسد، چنانچه سر بردارد و با امام به ركوع رود نمازش صحيح است و اگر عمداً برنگردد نمازش باطل است.

مسأله 1522) اگر سهواً پيش از امام به ركوع رود و طورى باشد كه اگر برگردد به چيزى از قرائت امام نمی‌رسد، اگر به قصد این‌که با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به ركوع رود، جماعت و نمازش صحيح است و اگر عمداً بر نگردد نمازش صحيح است و منفرد می‌شود.

مسأله 1523) اگر سهواً پيش از امام به سجده رود، اگر به قصد این‌که با امام نماز بخواند سر بردارد و با امام به سجده رود، جماعت و نمازش صحيح است و اگر عمداً برنگردد نماز صحيح و منفرد می‌گردد.

 مسأله 1524) اگر امام در ركعتى كه قنوت ندارد اشتباهاً قنوت بخواند، يا در ركعتى كه تشهد ندارد اشتباهاً مشغول خواندن تشهد شود، مأموم نبايد قنوت و تشهد را بخواند، ولى نمی‌تواند پيش از امام به ركوع رود، يا پيش از ايستادن امام بايستد، بلكه بايد صبر كند تا قنوت و تشهد امام تمام شود و بقيه نماز را با او بخواند.

وظيفه امام و مأموم در نماز جماعت

مسأله 1525) بنا بر احتياط واجب اگر مأموم يك مرد باشد، قدرى عقب‌تر طرف راست امام بايستد و اگر يك يا چند زن باشد، پشت سر امام بايستد و اگر يك مرد و يك زن يا يك مرد و چند زن باشند مرد طرف راست امام قدرى عقب‌تر بايستد و يك زن يا چند زن پشت سر امام بايستند و اگر چند مرد و يك يا چند زن باشند، آنچه مرد است عقب امام و زنها پشت مردها بايستند.

مسأله 1526) اگر امام و مأموم هر دو زن باشند احتياط واجب آن است كه همه رديف يكديگر بايستند و امام جلوتر از ديگران نايستد.

مسأله 1527) مستحب است امام در وسط صف بايستد و اهل علم و كمال و تقوى در صف اول بايستند.

مسأله 1528) مستحب است صف‌هاى جماعت منظم باشد و بين كسانى كه در يك صف ايستاده‌اند فاصله نباشد و شانه آنان رديف يكديگر باشد.

مسأله 1529) مستحب است بعد از گفتن «قد قامت الصّلاة» مأمومين برخيزند.

مسأله 1530) مستحب است امام جماعت حال مأمومى را كه از ديگران ضعيف‌تر است رعايت كند و قنوت و ركوع و سجود را طول ندهد، مگر بداند همة كسانى كه به او اقتدا كرده‌اند مايلند.

مسأله 1531) مستحب است امام جماعت در حمد و سوره و ذكرهاى كه بلند مى‌خواند، صداى خود را به قدرى بلند كند كه ديگران بشنوند، ولى بايد بيش از اندازه صدا را بلند نكند.

مسأله 1532) اگر امام در ركوع بفهمد كسى تازه رسيده و می‌خواهد اقتدا كند مستحب است ركوع را دو برابر هميشه طول بدهد و بعد برخيزد، اگرچه بفهمد كسى ديگر هم براى اقتدا وارد شده است.

چيزهایى كه در نماز جماعت مكروه است

مسأله 1533) اگر در صف‌هاى جماعت جاه باشد، مكروه است انسان تنها بايستد.

مسأله 1534) مكروه است مأموم ذكرهاى نماز را طورى بگويد كه امام بشنود.

مسأله 1535) مسافرى كه نماز ظهر و عصر و عشاء را دو ركعت مى‌خواند مكروه است در اين نمازها به كسى كه مسافر نيست اقتدا كند و كسى كه مسافر نيست مكروه است در اين نمازها به مسافر اقتداء كند. (کراهت در اینجا به معنای اقل الثواب است).