راه ثابت شدن اول ماه

مسأله 1774) اول ماه به پنج چيز ثابت می‌شود:

اول: آن‌که خود انسان ماه را با چشم غیر مسلح ببيند.

دوم: عده‌اى كه از گفتة آنان يقين يا اطمينان پيدا می‌شود، بگويند ماه را ديده‌ايم. همچنين است هر چيزى كه به واسطة آن يقين يا اطمينان پيدا شود.

سوم: دو مرد عادل بگويند كه در شب ماه را ديده‌ايم، ولى اگر صفت ماه را بر خلاف يكديگر بگويند، اول ماه ثابت نمی‌شود.

چهارم: سى روز از اول ماه شعبان بگذرد كه به واسطه آن اول ماه رمضان ثابت می‌شود، و سى روز از اول رمضان بگذرد كه به واسطة آن، اول ماه شوال ثابت می‌شود.

پنجم: حكم حاكم شرع كه خطای او يا خطای مدرك او معلوم نباشد و حكم وى نافذ است حتى نسبت به غير مقلدينشان.

مسأله 1775) اول ماه به حكم حاكم شرع ثابت می‌شود و رعايت احتياط اولى است.

مسأله 1776) اول ماه با پيش‌گویى منجّمين ثابت نمی‌شود. ولى اگر انسان از گفتة آنان يقين يا اطمينان پيدا كند. بايد به آن عمل نمايد.

مسأله 1777) بلند بودن ماه يا دير غروب كردن آن، دليل نمی‌شود كه شب پيش، شب اول ماه بوده است، ولى اگر پيش از ظهر ماه ديده شود، آن روز اول ماه محسوب می‌شود. همچنين اگر ماه طوق داشته باشد معلوم می‌شود مال شب سابق بوده و اگر علم حاصل نشود كه شب دوم است، بايد اول حساب كند.

مسأله 1778) اگر اول ماه رمضان براى كسى ثابت نشود و روزه نگيرد، چنانچه بعد ثابت شود كه شب پيش اول ماه بوده، بايد روزة آن روز را قضا نمايد.

مسأله 1779) اگر در شهرى اول ماه ثابت شود، در شهرهاى ديگر نیز، چه دور باشند چه نزديك چه در افق متحد باشند يا نباشند، ثابت می‌شود، در صورتى كه در شب مشترك باشند ولو این‌که اول شب يكى آخر شب ديگرى باشد.

مسأله 1780) اول ماه به تلگراف ثابت نمی‌شود، مگر این‌که انسان بداند تلگراف از روى شهادت دو مرد عادل يا از راه ديگرى بوده كه شرعاً معتبر است.

مسأله 1781) روزى را كه انسان نمی‌داند آخر رمضان است يا اول شوال، بايد روزه بگيرد، ولى اگر در اثنای روز بفهمد اول شوال است، بايد افطار نمايد.

مسأله 1782) اگر زندانى نتواند به ماه رمضان يقين كند، بايد به گمان عمل نمايد. اگر آن هم ممكن نباشد، هر ماهى را كه احتمال می‌دهد ماه رمضان است روزه بگيرد صحيح است، ولى بايد بعد از گذشتن يازده ماه از ماهى كه روزه گرفته دوباره يك ماه روزه بگيرد.

مسأله 1783) اگر زندانى به احتمال عمل كند و يك ماه را به قصد رمضان روزه بگيرد، و بعد كشف شود که پس از ماه رمضان بوده، كفايت می‌کند و قضای ماه رمضان حساب می‌شود و اگر كشف شود که قبل از رمضان بوده، كفايت نمی‌کند به جهت این‌که نه ماه رمضان را روزه گرفته نه قضای آن را.