احكام شير دادن

مسأله 2617) اگر زنى بچه‌اى را با شرایطى كه در مسأله (2624) گفته خواهد شد، شير دهد، آن بچه به اين عده محرم می‌شود:

اول: خود زن و آن را مادر رضاعى، مى‌گويند.

دوم: شوهر زن كه شير مال او است، و او را پدر رضاعى مى‌گويند.

سوم: پدر و مادر آن زن، هرچه بالا روند، اگرچه پدر و مادر رضاعى او باشند.

چهارم: بچه‌هایى كه از آن زن به دنيا آمده‌اند يا بعد به دنيا مى‌آيند.

پنجم: بچه‌هاى اولاد آن زن هرچه پایين روند، چه از اولاد او به دنيا آمده، چه اولاد او آن بچه‌ها را شير داده باشند.

ششم: خواهر و برادر آن زن اگرچه رضاعى باشند، يعنى به واسطه شير خوردن با آن زن خواهر و برادر شده باشند.

هفتم: عمو و عمّه آن زن، اگرچه رضاعى باشند.

هشتم: دایى و خاله آن زن، اگرچه رضاعى باشند.

نهم: اولاد شوهر آن زن كه شير مال آن شوهر است، هرچه پایين روند، اگرچه اولاد رضاعى او باشند.

دهم: پدر و مادر شوهر آن زن كه شير مال آن شوهر است، هرچه بالا روند.

يازدهم: خواهر و برادر شوهرى كه شير مال او است، اگرچه خواهر و برادر رضاعى او باشند.

دوازدهم: عمو و عمّه و دایى و خاله شوهرى كه شير مال او است، هرچه بالا روند، اگرچه رضاعى باشند. همچنین عدة ديگرى هم كه در مسائل بعد گفته می‌شود، به واسطه شير دادن محرم می‌شوند.

مسأله 2618) اگر زنى بچه‌اى را با شرایطى كه در مسأله (2627) گفته می‌شود شير دهد، پدر آن بچه نمی‌تواند با دخترهایى نسبی آن زن ازدواج كند. ولى جایز است با دخترهاى رضاعى آن زن، ازدواج كند اگرچه احتياط مستحب آن است كه با آنان نیز ازدواج نكند. همچنین نمی‌تواند دخترهاى نسبی و رضاعی شوهرى را كه شير مال او است، براى خود عقد نمايد و در هر دو صورت چنانچه يكى از آنها فعلاً زن او باشد عقد او باطل می‌شود.

مسأله 2619) اگر زنى بچه‌اى را با شرایطى كه در مسأله (2627) گفته می‌شود شير دهد، شوهر آن زن كه صاحب شير است به خواهرهاى آن بچه محرم نمی‌شود، ولى احتياط مستحب آن است كه با آنان، ازدواج نکنند و نيز خويشان شوهر به خواهر و برادر آن بچه محرم نمی‌شوند.

مسأله 2620) اگر زنى بچه‌اى را شير دهد، به برادرهاى آن بچه محرم نمی‌شود و نيز خويشان آن زن، به برادر و خواهر بچه‌اى كه شير خورده محرم نمی‌شوند.

مسأله 2621) اگر انسان با زنى كه دخترى را شير كامل داده ازدواج كند و با آن نزديكى نمايد، ديگر نمی‌تواند آن دختر را براى خود عقد كند.

مسأله 2622) اگر انسان با دخترى ازدواج كند، ديگر نمی‌تواند با زنى كه آن دختر را شير كامل داده ازدواج نمايد.

مسأله 2623) انسان نمی‌تواند با دخترى كه مادر يا مادر بزرگ او آن دختر را شير كامل داده ازدواج كند. نیز اگر زن پدر انسان از شير پدر او دخترى را شير داده باشد، انسان نمی‌تواند با آن دختر ازدواج نمايد. چنانچه دختر شيرخوارى را براى خود عقد كند، بعد مادر يا مادر بزرگ، يا زن پدر او آن دختر را شير دهد، عقد باطل می‌شود.

مسأله 2624) با دخترى كه خواهر، يا زن برادر انسان او را شير كامل داده نمی‌شود ازدواج كرد. همچنين است اگر خواهر زاده، يا برادر زاده، يا نوة خواهر، يا نوة برادر انسان آن دختر را شير داده باشد.

مسأله 2625) اگر زنى بچة دختر خود را شير دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، همچنين است اگر بچه‌اى را كه شوهر دخترش از زن ديگر دارد شير دهد. ولى اگر زنى بچه پسر خود را شير دهد، زن پسرش كه مادر آن طفل شيرخوار است بر شوهر خود حرام نمی‌شود.

مسأله 2626) اگر زن پدر دخترى بچة شوهر آن دختر را به شير پدرش شير دهد، آن دختر به شوهر خود حرام می‌شود، چه بچه از همان دختر چه از زن ديگر باشد.

شرایط شيردادنی كه علت محرم شدن است

مسأله 2627) شيردادنى كه علت محرم شدن است نه شرط دارد:

اول: بچه شير زن زنده را بخورد، پس اگر از پستان زنى كه مرده است شير بخورد اثر ندارد.

دوم: شير آن زن از حرام نباشد، پس اگر شير بچه‌اى را كه از زنا به دنيا آمده به بچة ديگر بدهند، به واسطة آن شير، بچه به كسى محرم نمی‌شود.

سوم: بچه شير را از پستان بمكد، پس اگر شير را در گلوى او بريزند اثرى ندارد.

چهارم: شير خالص باشد و با چيز ديگر مخلوط نباشد.

پنجم: شير از يك شوهر باشد، پس اگر زن شيردهى را طلاق دهند، بعد شوهر ديگرى كند و از او آبستن شود و تا موقع زایيدن، شيری كه از شوهر اول داشته باقى باشد، مثلاً هشت دفعه پيش از زایيدن، از شير شوهر اول و هفت دفعه بعد از زایيدن از شير شوهر دوم به بچه‌اى بدهد، آن بچه به كسى محرم نمی‌شود.

ششم: بچه به واسطة مرض شير را قى نكند و اگر قى كند، بنا بر احتياط واجب كسانى كه به واسطة شير خوردن به آن بچه محرم می‌شوند بايد با او ازدواج نكنند و نگاه محرمانه هم به او نکنند.

هفتم: پانزده مرتبه يا يك شبانه روز به طورى كه در مسألة بعد گفته می‌شود شير سير بخورد، يا مقدارى شير به او بدهند كه بگويند از آن شير استخوانش محكم شده و گوشت در بدنش رویيده است، بلكه اگر ده مرتبه هم به او شير بدهند، در صورتى كه بين آن ده مرتبه هيچ فاصله‌ای حتى به طعام دادن نباشد، احتياط مستحب آن است كه كسانى كه به واسطة شير خوردن او به او محرم می‌شوند، با او ازدواج نكنند و نگاه محرمانه هم، به او ننمايند.

هشتم: دو سال بچه تمام نشده باشد و اگر بعد از تمام شدن دو سال او را شير دهند به كسى محرم نمی‌شود، بلكه اگر مثلاً پيش از تمام شدن دو سال هشت مرتبه و بعد از آن هفت مرتبه شير بخورد به كسى محرم نمی‌شود، ولى چنانچه از موقع زایيدن زن شيرده بيشتر از دو سال گذشته باشد و شير او باقى باشد و بچه‌اى را شير دهد آن بچه به كسانى كه گفته شد، محرم می‌شود و مقتضاى احتياط ترك نظر محرمانه بين آن بچه، بعد از بلوغ، و بين محارم رضاعى او می‌باشد.

نهم: شير از زايمان باشد، نه به واسطه مكيدن طفلى، چنانچه در اثر مکیدن طفل شير در پستان زنى شوهردار يا بى‌شوهر پيدا شود و او به بچه شير دهد، چنين رضاعى موجب محرميت نمی‌شود؛ چون مكرّر مشاهده شده است كه در اثر مكيدن طفل حتى در پستان بعضى از زنهاى پير، شير پيدا شده است.

مسأله 2628) بايد بچه در بين يك شبانه روز غذا يا شير كسى ديگر را نخورد، ولى اگر كمى غذا بخورد كه نگويند در بين، غذا خورده اشكال ندارد و نيز بايد پانزده مرتبه را از شير يك زن و در بين پانزده مرتبه شير كسى ديگر را نخورد و در هر دفعه بدون فاصله شير بخورد، اگر در بين شير خوردن نفس تازه كند يا كمى صبر كند كه از زمان اولى كه پستان در دهان مى‌گيرد، تا وقتى سير می‌شود، يك دفعه حساب شود اشكال ندارد.

مسأله 2629) اگر زن از شير شوهر خود بچه‌اى را شير دهد، بعد شوهر ديگر كند و از شير شوهر دوم بچة ديگر را شير دهد، آن دو بچه به يكديگر محرم نمی‌شوند، اگرچه بهتر آن است كه با هم ازدواج نكنند.

مسأله 2630) اگر زن از شير يك شوهر چندين بچه را شير دهد، همة آنان به يكديگر و به شوهر و به زنى كه آنان را شير داده محرم می‌شوند.

مسأله 2631) اگر كسى چند زن داشته باشد و هر كدام آنها با شرایطى كه گفته شد بچه‌ای را شير دهند، همة آن بچه‌ها به يكديگر و به آن مرد و به همة آن زنها محرم می‌شوند.

مسأله 2632) اگر كسى دو زن شيرده دارد و يكى از آنان بچه‌اى را مثلاً هشت مرتبه و ديگرى هفت مرتبه شير بدهد آن بچه به كسى محرم نمی‌شود.

مسأله 2633) اگر زنى از شير يك شوهر پسر و دخترى را شير كامل بدهد، خواهر و برادر آن دختر به خواهر و برادر آن پسر محرم نمی‌شوند.

مسأله 2634) انسان نمی‌تواند بدون اذن زن خود، با زن‌هاى كه به واسطة شير خوردن خواهرزاده يا برادرزادة زن او شده‌اند ازدواج كند. همچنین اگر با پسری لواط كند، نمى‌توانند دختر و خواهر و مادر و مادربزرگ آن پسر را كه رضاعى هستند؛ يعنى به واسطة شير خوردن دختر و خواهر و مادر او شده‌اند، براى خود عقد كند.

مسأله 2635) زنى كه برادر انسان را شير داده به انسان محرم نمی‌شود اگرچه احتياط مستحب آن است كه با او ازدواج نكند.

مسأله 2636) انسان نمی‌تواند با دو خواهر، اگرچه رضاعى باشند؛ يعنى به واسطه شير خوردن، خواهر يكديگر شده باشند ازدواج كند. چنانچه دو زن را عقد كند و بعد بفهمد خواهر بوده‌اند، در صورتى كه عقد آنان در يك وقت بوده مقتضاى احتياط بطلان هر دو عقد است. اگر در يك وقت نبوده، عقد «اولى» صحيح و عقد «دومى» باطل می‌باشد.

مسأله 2637) اگر زن از شير شوهر خود كسانى را كه در ذیل گفته می‌شود شير دهد، شوهرش بر او حرام نمی‌شود، اگرچه بهتر آن است كه احتياط كنند:

اول: برادر و خواهر خود را؛

دوم: عمو و عمه و دایى و خالة خود را؛

سوم: اولاد عمو و اولاد دایى خود را؛

چهارم: برادرزادة خود را؛

پنجم: برادر شوهر، يا خواهر شوهر خود را؛

ششم: خواهرزادة خود يا خواهرزادة شوهرش را؛

هفتم: عمو و عمه و دایى و خالة شوهرش را؛

هشتم: نوة زن ديگر شوهر خود را.

مسأله 2638) اگر كسى دختر عمه يا دختر خالة انسان را شير دهد به او محرم نمی‌شود، ولى احتياط مستحب آن است كه از ازدواج با او خوددارى نمايد.

مسأله 2639) مردى كه دو زن دارد، اگر يكى از دو زن فرزند عموى زن ديگر را شير دهد، زنى كه فرزند عموى او شير خورده، به شوهر خود حرام نمی‌شود.

آداب شير دادن

مسأله 4038) براى شير دادن بچه بهتر از هر كس مادر اوست و سزاوار است كه مادر براى شيردادن از شوهر خود مزد نگيرد و خوبست كه شوهر مزد بدهد، و اگر مادر بخواهد بيشتر از دايه مزد بگيرد، شوهر می‌تواند بچه را از او گرفته و به دايه بدهد.

مسأله 2641) مستحب است دايه‌اى كه براى طفل مى‌گيرند، دوازده امامى و داراى عقل و عفت و صورت نيكو باشد و مكروه است كم عقل، يا غير دوازده امامى، يا بد صورت، يا بد خلق، يا زنا زاده باشد. نيز مكروه است دايه‌اى بگيرند كه شيرش از بچه‌اى است كه از زنا به دنيا آمده باشد.

مسائل متفرقه شيردادن

مسأله 2642) مستحب است از زن‌ها جلوگيرى كنند كه هر بچه‌اى را شير ندهند، زيرا ممكن است فراموش شود كه به چه كسانى شير داده‌اند و بعداً دو نفر محرم با يكديگر ازدواج نمايند.

مسأله 2643) كسانى كه به واسطه شير خوردن، خويشى پيدا مى‌كنند، مستحب است يكديگر را احترام نمايند، ولى از يكديگر ارث نمى‌برند و حقوق خويشاوندى كه انسان با خويشان خود دارد براى آنان نيست.

مسأله 2644) در صورتى كه ممكن باشد، مستحب است بچه را دو سال تمام شير بدهند.

مسأله 2645) اگر به واسطه شير دادن، حق شوهر از بين نرود، زن می‌تواند بدون اجازة شوهر، بچة كسى ديگر را شير دهد، ولى جايز نيست بچه‌اى را شير دهد كه به واسطه شير دادن به آن بچه به شوهر خود حرام می‌شود، مثلاً اگر شوهر او دختر شيرخوارى را براى خود عقد كرده باشد، زن نبايد آن دختر را شير دهد، چون اگر آن دختر را شير دهد، خودش مادر زن شوهرش می‌شود و بر او حرام می‌گردد.

مسأله 2646) اگر كسى بخواهد زن برادرش به او محرم شود، بايد دختر شيرخوارى را مثلاً دو روزه براى خود صيغه كند و در آن دو روز با شرایطى كه در مسأله (2627) گفته شد، زن برادرش آن دختر را شير دهد، وقتى كه پانزده مرتبه شير دهد، مثلاً آن دختر، دختر رضاعى برادر می‌شود و بر او حرام ابدى می‌شود و زن برادر، مادرزن او می‌شود و محرم می‌شود، و بنا بر احتیاط از این کار خودداری کند.

مسأله 2647) اگر مرد پيش از آن‌که زنى را براى خود عقد كند، بگويد به واسطه شير خوردن آن زن بر او حرام شده، مثلاً بگويد شير مادر او را خورده چنانچه تصديق او ممكن باشد و علم به دروغ گفتن او نباشد، نمی‌تواند با آن زن ازدواج كند. اگر بعد از عقد بگويد و خود زن هم حرف او را قبول نمايد، عقد باطل است. پس اگر مرد با او نزديكى نكرده باشد يا نزديكى كرده باشد ولى در وقت نزديكى كردن زن بداند بر آن مرد حرام است، مهر ندارد و اگر بعد از نزديكى بفهمد كه بر آن مرد حرام بوده، شوهر بايد مهر او را مطابق زنهایى كه مثل او هستند بدهد.

مسأله 2648) اگر زن پيش از عقد بگويد به واسطه شير خوردن بر مردى حرام شده، چنانچه تصديق او ممكن باشد، نمی‌تواند با آن مرد ازدواج كند و اگر بعد از عقد بگويد، مثل صورتى است كه مرد بعد از عقد بگويد كه زن بر او حرام است و حكم آن در مسأله پيش گفته شد.

مسأله 2649) شير دادنى كه علت محرم شدن است به دو چيز ثابت می‌شود:

اول: خبر دادن عده‌اى كه انسان از گفته آنان يقين پيدا می‌کند.

دوم: شهادت دو مرد عادل يا يك مرد و دو زن يا چهار زن كه عادل باشند، ولى بايد شرایط شير دادن را هم بگويند، مثلاً بگويند ما ديده‌ايم كه فلان بچه بيست و چهار ساعت از پستان فلان زن شير خورده و چيزى هم در بين نخورده و همچنين ساير شرط‌ها را كه در مسأله (2627) گفته شد شرح دهند.

مسأله 2650) اگر شك كنند به مقدارى كه علت محرم شدن است، بچه شير خورده يا نه، يا گمان داشته باشند كه به آن مقدار شير خورده، بچه به كسى محرم نمی‌شود ولى بهتر آن است كه احتياط كنند.