احكام حواله دادن

مسأله 2437) اگر انسان طلب‌كار خود را حواله بدهد كه طلب خود را از ديگرى بگيرد و طلب‌كار قبول نمايد، بعد از آن‌که حواله با شرایطى كه بعداً گفته می‌شود درست شد، كسى كه به او حواله شده بدهكار می‌شود، و ديگر طلب‌كار نمی‌تواند طلبى را كه دارد از بدهكار اولى مطالبه نمايد.

مسأله 2438) بدهكار و طلب‌كار بايد مكلف و عاقل باشند و كسى آنها را مجبور نكرده باشد و نيز بايد سفيه نباشند، يعنى مال خود را در كارهاى بيهوده مصرف نكنند، و معتبر است نيز بدهكار و طلب‌كار مفلس نباشند، بلى اگر حواله بر شخص بدهکار نباشد، حواله دهنده اگرچه مفلس باشد، اشكال ندارد.

مسأله 2439) حواله دادن بر كسى كه بدهكار نيست، در صورتى درست است كه او قبول كند، و نيز اگر انسان بخواهد به كسى كه جنس بدهكار است، جنس ديگر حواله دهد، مثلاً به كسى كه جو بدهكار است گندم حواله دهد، تا او قبول نكند حواله صحيح نيست.

مسأله 2440) موقعى كه انسان حواله می‌دهد بايد بدهكار باشد، پس اگر بخواهد از كسى قرض كند، تا وقتى كه از او قرض نكرده بنا بر احتياط واجب نمی‌تواند او را به كسى حواله دهد كه آنچه را بعداً قرض می‌دهد از آن كس بگيرد.

مسأله 2441) حواله دهنده و طلب‌كار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند، پس اگر مثلاً ده سير گندم و ده تومان پول به يك نفر بدهكار باشد و به او بگويد يكى از دو طلب خود را از فلانى بگير و آن را معين نكند حواله درست نيست.

مسأله 2442) اگر بدهى واقعاً معين باشد ولى بدهكار و طلب‌كار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است، مثلاً اگر طلب كسى را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلب‌كار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح می‌باشد.

مسأله 2443) طلب‌كار می‌تواند حواله را قبول نكند، اگرچه كسى كه به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم كوتاهى ننمايد.

مسأله 2444) اگر كسى كه به حواله دهنده بدهكار نيست، حواله را قبول كند، پيش از پرداختن حواله نمی‌تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد و اگر طلب‌كار طلب خود را به مقدار كمتر صلح كند، كسى كه حواله را قبول كرده، فقط همان مقدار را می‌تواند از حواله دهنده مطالبه نمايد.

مسأله 2445) بعد از آن‌که حواله درست شد، حواله دهنده و كسى كه به او حواله شده، نمى‌توانند حواله را به‌هم بزنند، و هرگاه كسى كه به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد، اگرچه بعداً فقير شود طلب‌كار هم نمی‌تواند حواله را به‌هم بزند. همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلب‌كار بداند كه فقير است ولى اگر نداند كه فقير است و بعد بفهمد، اگرچه در آن وقت مالدار شده باشد طلب‌كار می‌تواند حواله را به‌هم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.

مسأله 2446) اگر بدهكار و طلب‌كار و كسى كه به او حواله شده در صورتى كه قبول او در صحت حواله معتبر باشد يا يكى از آنان براى خود حق به‎هم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قرارى كه گذاشته‌اند مى‌توانند حواله را به‌هم بزنند.

مسأله 2447) اگر حواله دهنده خودش طلب طلب‌كار را بدهد، چنانچه به خواهش كسى كه به او حواله شده و مديون حواله دهنده بوده، داده است می‌تواند چيزى را كه داده از او بگيرد، و اگر بدون خواهش او داده و قصدش اين بوده كه عوض آن را نگيرد يا این‌که او مديون حواله دهنده نبوده، نمی‌تواند چيزى را كه داده از او مطالبه نمايد.