نماز آيات

مسأله 1536) نماز آيات كه دستور آن بعداً گفته خواهد شد، به واسطه چهار چيز واجب می‌شود:

(اول) گرفتن خورشيد؛

(دوم) گرفتن ماه، اگرچه مقدار كمى از آنها گرفته شود و كسى هم از آن نترسد؛

(سوم) زلزله، اگرچه كسى هم نترسد؛

(چهارم) رعد و برق و بادهاى سياه و سرخ و مانند اينها از آيات آسمانى، در صورتى كه بيشتر مردم بترسند و اما در حوادث زمينى مانند فرو رفتن آب دريا و افتادن كوه كه موجب ترس اكثر مردم شود، بنا بر احتياط واجب نماز آيات ترك نشود.

مسأله 1537) اگر از چيزهایى كه نماز آيات براى آنها واجب است بيشتر از يكى اتفاق بيفتد، انسان بايد براى هر يك از آنها يك نماز آيات بخواند، مثلاً اگر خورشيد بگيرد و زلزله هم بشود، بايد دو نماز آيات بخواند.

مسأله 1538) كسى كه قضاى چند نماز آيات بر او واجب است، چه همه آنها براى يك چيز بر او واجب شده باشد، مثلاً سه مرتبه خورشيد گرفته و نماز آنها را نخوانده است، چه براى چند چيز باشد، مثلاً براى آفتاب گرفتن و ماه گرفتن و زلزله نمازهاى بر او واجب شده باشد، موقعى كه قضاى آنها را مى‌خواند لازم نيست معين كند كه براى كدام يك آنها باشد.

مسأله 1539) چيزهایى كه نماز آيات براى آنها واجب است، در هر جایى اتفاق بيفتد، فقط مردم همان‌جا بايد نماز آيات بخوانند و بر مردم جاهاى ديگر واجب نيست.

مسأله 1540) از وقتى كه خورشيد يا ماه شروع به گرفتن می‌کند، انسان بايد نماز آيات را بخواند و بهتر اين است كه به قدرى تأخير نيندازد كه شروع به باز شدن كند.

مسأله 1541) اگر خواندن نماز آيات را به قدرى تأخير بيندازد كه آفتاب يا ماه شروع به باز شدن كند، نيت اداء مانعى ندارد ولى اگر بعد از تمام شدن آن نماز بخواند بايد نيت قضاء نمايد.

مسأله 1542) اگر مدت گرفتن خورشيد يا ماه به اندازة خواندن يك ركعت نماز يا كمتر باشد، وجوب نماز آيات در اين صورت مبنى بر احتياط است و اگر مدت گرفتن آنها بيشتر باشد ولى انسان نماز را نخواند، تا به اندازه خواندن يك ركعت به آخر وقت آن مانده باشد، در اين صورت نماز آيات واجب و اداء است.

مسأله 1543) موقعى كه زلزله و رعد و برق و مانند اينها اتفاق مى‌افتد، انسان بايد فوراً نماز آيات را بخواند، به نحوى كه در نظر مردم تأخير محسوب نشود و اگر تأخير كرد معصيت كرده و بنا بر احتياط وقت خواندن، نيت اداء و قضا نكند.

مسأله 1544) اگر گرفتن آفتاب يا ماه را نداند و بعد از باز شدن آفتاب يا ماه بفهمد كه تمام آن گرفته بوده، بايد قضاى نماز آيات را بخواند ولى اگر بفهمد مقدارى از آن گرفته بوده قضا بر او واجب نيست.

مسأله 1545) اگر عده‌اى كه اطمينان به گفتار آنها نباشد بگويند كه خورشيد يا ماه گرفته است، چنانچه انسان از گفته آنان يقين يا اطمينان شخصى پيدا نكند و در آن اشخاص شخصى ثقه نباشد و نماز آيات نخواند و بعد معلوم شود راست گفته‌اند، در صورتى كه تمام خورشيد يا ماه گرفته باشد، نماز آيات را بخواند ولى اگر مقدارى از آن گرفته باشد، خواندن نماز آيات بر او واجب نيست. همچنين است اگر دو نفر كه عادل بودن آنها معلوم نيست، بگويند خورشيد يا ماه گرفته، بعد معلوم شود كه عادل بوده‌اند.

مسأله 1546) اگر انسان به گفته كسانى كه از روى قاعدة علمى، وقت گرفتن خورشيد و ماه را مى‌دانند، اطمينان پيدا كند كه خورشيد يا ماه گرفته، بنا بر احتياط واجب بايد نماز آيات را بخواند، و نيز اگر بگويند فلان وقت خورشيد يا ماه مى‌گيرد و فلان مقدار طول مى‌كشد و انسان به گفته آنان اطمينان پيدا كند، بنا بر احتياط واجب بايد به حرف آنان عمل نمايد.

مسأله 1547) اگر بفهمد نماز آياتى كه خوانده باطل بوده، بايد دوباره بخواند و اگر وقت گذشته قضا نمايد.

مسأله 1548) اگر در وقت نماز يوميه نماز آيات هم بر انسان واجب شود، چنانچه براى هر دو نماز وقت دارد، هر كدام را اول بخواند اشكال ندارد، اگر وقت يكى از آن دو تنگ باشد، اول آن را بخواند. اگر هر دو تنگ باشد، بايد اول نماز يوميه را بخواند.

مسأله 1549) اگر در بين نماز يوميه بفهمد كه وقت نماز آيات تنگ است، چنانچه وقت نماز يوميه هم تنگ باشد، بايد آن را تمام كند. بعد نماز آيات را بخواند، اگر وقت نماز يوميه تنگ نباشد، آن را بشكند و اول نماز آيات و بعد نماز يوميه را به‌جا آورد.

مسأله 1550) اگر در بين نماز آيات بفهمد كه وقت نماز يوميه تنگ است، بايد نماز آيات را رها كند و مشغول نماز يوميه شود و بعد از آن‌که نماز را تمام كرد پيش از انجام كارى كه نماز را به‌هم بزند، بقيه نماز آيات را از همانجا كه رها كرده بخواند.

مسأله 1551) اگر در حال حيض يا نفاس زن، آفتاب يا ماه بگيرد يا رعد و برق و مانند اينها اتفاق بيفتد، نماز آيات بر او واجب نيست، و احتياط مستحب آن است كه در ماه گرفتن و آفتاب گرفتن بعد از پاك شدن، قضا نمايد. همچنين نماز زلزله و رعد و برق و مانند آنها را بعد از پاك شدن بخواند.

دستور نماز آيات

مسأله 1552) نماز آيات دو ركعت است و در هر ركعت پنج ركوع دارد و دستور آن اين است كه انسان بعد از نيت، تكبير بگويد و يك حمد و يك سوره تمام بخواند و به ركوع رود و سر از ركوع بردارد، دوباره يك حمد و يك سوره بخواند باز به ركوع رود و سر از ركوع بردارد، و دوباره يك حمد و يك سوره بخواند باز به ركوع رود تا پنج مرتبه و بعد از بلند شدن از ركوع پنجم دو سجده نمايد و برخيزد و ركعت دوم را هم مثل ركعت اول به‌جا آورد و تشهد بخواند و سلام دهد.

مسأله 1553) در نماز آيات ممكن است انسان بعد از نيت و تكبير و خواندن حمد، آيه‌هاى يك سوره را پنج قسمت كند و يك آيه يا كمتر يا بيشتر از آن را بخواند، و به ركوع رود و سر بردارد و بدون اين كه حمد بخواند، قسمت دوم از همان سوره را بخواند و به ركوع رود و همين‌طور تا پيش از ركوع پنجم سوره را تمام نمايد مثلاً به قصد سوره (قل هو الله احد)، (بسم الله الرحمن الرحيم) بگويد و به ركوع رود بعد بايستد و بگويد: (قل هو الله احد) دوباره به ركوع رود و بعد از ركوع بايستد و بگويد: (الله الصمد) باز به ركوع رود و بايستد و بگويد (لم يلد و لم يولد) و برود به ركوع باز هم سر بردارد و بگويد: (ولم يكن له كفوا احد) بعد از آن به ركوع پنجم رود و بعد از سر برداشتن دو سجده كند و ركعت دوم را هم مثل ركعت اول به‌جا آورد و بعد از سجدة دوم تشهد بخواند و سلام دهد. همچنین جایز است كه به كمتر از پنج قسمت تقسيم نمايد ولى هر وقت سوره را تمام كرد لازم است حمد را قبل از ركوع بعدى بخواند.

مسأله 1554) اگر در يك ركعت از نماز آيات، پنج مرتبه حمد و سوره را بخواند و در ركعت ديگر يك حمد بخواند و سوره را پنج قسمت كند مانعى ندارد.

مسأله 1555) چيزهایى كه در نمازهاى يوميه واجب و مستحب است در نماز آيات هم واجب و مستحب می‌باشد، ولى در نماز آيات در صورتى كه با جماعت باشد مستحب است به جاى اذان و اقامه سه مرتبه بگويد «الصلوة» و در غير جماعت چيزى نيست.

مسأله 1556) مستحب است پيش از ركوع و بعد از آن تكبير بگويد و بعد از ركوع پنجم و دهم قبل از تكبير (سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه) نيز بگويد.

مسأله 1557) مستحب است پيش از ركوع دوم و چهارم و ششم و هشتم و دهم، قنوت بخواند و اگر فقط قنوت پيش از ركوع دهم بخواند كافيست.

مسأله 1558) اگر در نماز آيات شك كند كه چند ركعت خوانده و فكرش به جایى نرسد، نماز باطل است.

مسأله 1559) اگر شك كند كه در ركوع آخر ركعت اول است يا در ركوع اول ركعت دوم، و فكرش به جایى نرسد، نمازش باطل است. ولى اگر مثلاً شك كند كه چهار ركوع كرده يا پنج ركوع، چنانچه شك او پيش از رسيدن به سجده بوده ركوعى را كه شك دارد به جا آورده يا نه، بايد به جا آورد ولى اگر به سجده رسيده باشد بايد به شك خود اعتنا نكند، ولى احتياط واجب در اعاده نماز است.

مسأله 1560) هر يك از ركوع‌هاى نماز آيات ركن است كه اگر عمداً يا اشتباهاً كم يا زياد شود نماز باطل است.