مبطلات نماز
مسأله 1172) دوازده چيز نماز را باطل می‌کند و آنها را مبطلات مى‌گويند:
اول: آن‌که در بين نماز يكى از شرط‌هاى آن از بين برود، مثلاً در بين نماز بفهمد لباسش كه ساتر است غصبى است.
دوم: آن‌که در بين نماز عمداً يا سهواً يا از روى ناچارى، چيزى كه وضو يا غسل را باطل می‌کند پيش آيد، مثلاً بول از او بيرون آيد، ولى كسى كه نمی‌تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى كند، اگر در بين نماز بول و غائط از او خارج شود، چنانچه به دستورى كه در احكام وضو گفته شد، رفتار نمايد نمازش باطل نمی‌شود، و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتى كه به دستور استحاضه رفتار كرده باشد نمازش صحيح است.
مسأله 1173) كسى كه بى‌اختيار خوابش برده اگر نداند كه در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن، احتیاطا نمازش را دوباره بخواند.
مسأله 1174) اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شك كند كه بعد از نماز بوده يا در بين نماز يادش رفته كه مشغول نماز است و خوابيده نمازش صحيح است.
مسأله 1175) اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شك كند كه در سجدة آخر نماز است، يا در سجدة شكر، چنانچه بداند كه بى‌اختيار خوابش برده، احتیاطا آن نماز را دوباره بخواند، و اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و احتمال دهد كه از روى غفلت در سجدة نماز خوابيده نمازش صحيح است.
سوم: از مبطلات نماز آن است كه دست‌ها را به قصد این‌که جزء نماز باشد روى هم بگذارد، این کار حرام است ولی بطلان نماز بنا بر احتیاط است، و اگر به اين قصد نباشد بلكه به عنوان ادب باشد نيز بنا بر احتياط مستحب نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1176) هرگاه از روى فراموشى يا ناچارى يا تقيه يا براى كار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دست‌ها را روى هم بگذارد اشكال ندارد.
چهارم: بنا بر احتیاط از مبطلات نماز آن است كه بعد از خواندن سوره حمد آمین بگوید، در صورتى كه قصد دعا نکند، ولى اگر فقط به قصد دعا يا اشتباهاً يا از روى تقيه بگويد، نمازش باطل نمی‌شود.
پنجم: از مبطلات نماز آن است كه عمداً يا از روى فراموشى پشت به قبله كند يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد، بلكه اگر عمداً به قدرى برگردد كه نگويند رو به قبله است. اگرچه به طرف راست يا چپ نرسد نمازش باطل است.
مسأله 1177) اگر عمداً يا سهواً سر را به قدرى بگرداند كه مواجه راست و يا چپ قبله يا بيشتر باشد نمازش باطل است، ولى اگر سر را كمى بگرداند كه نگويند روى خود را از قبله برگردانده، عمداً باشد يا اشتباهاً، نمازش باطل نمی‌شود، و اگر به مقدارى برگرداند كه بگويند روى خود را از قبله برگردانده است، ولى به حد راست يا چپ قبله نرسيده باشد، در اين صورت چنانچه رو گرداندن عمدى باشد نماز باطل است، اگر سهوى باشد نماز صحيح است.
ششم: از مبطلات نماز آن است كه عمداً كلمه‌اى را بگويد كه يك حرف يا بيشتر باشد و معنادار، اگر دو حرف باشد بنا بر احتیاط مبطل است اگرچه معنى هم نداشته باشد.
مسأله 1178) اگر سهواً كلمه‌اى بگويد كه يك حرف يا بيشتر دارد اگرچه آن كلمه معنى داشته باشد نمازش باطل نمی‌شود، ولى لازم است بعد از نماز سجدة سهو به‌جا آورد، چنانکه خواهد آمد.
مسأله 1179) سرفه كردن و آروغ زدن و آه كشيدن در نماز اشكال ندارد ولى گفتن آخ و آه و مانند اينها اگر عمدى باشد، نماز را باطل می‌کند.
مسأله 1180) اگر كلمه‌اى را به قصد ذكر بگويد، مثلاً به قصد ذكر بگويد «الله اكبر» و در موقع گفتن آن، صدا را بلند كند كه چيزى را به ديگرى بفهماند، اشكال ندارد، بلكه اگر به قصد اين كه چيزى به كسى بفهماند كلمه‌اى را به قصد ذكر بگويد اشكال ندارد.
مسأله 1181) خواندن قرآن در نماز، غير از چهار آيه‌اى كه سجدة واجب دارد و در احكام جنابت گفته شد و نيز دعا كردن در نماز اشكال ندارد، ولى احتياط واجب آن است كه به غير عربى دعا نكنند.
مسأله 1182) اگر چيزى از حمد و سوره و ذكرهاى نماز را عمداً بدون قصد جزئيت يا احتياطاً چند مرتبه بگويد اشكال ندارد.
مسأله 1183) در حال نماز، انسان نبايد به ديگرى سلام كند، و اگر ديگرى به او سلام كند، بنا بر احتياط واجب بايد همان‌طور كه او سلام كرده جواب دهد، مثلاً اگر گفته «سلام عليكم» در جواب بگويد «سلام عليكم»، ولى در جواب «عليكم السلام» هر صيغه‌اى كه می‌خواهد می‌تواند بگويد.
مسأله 1184) انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فوراً بگويد، و اگر عمداً يا از روى فراموشى جواب سلام را به قدرى طول دهد كه اگر جواب بگويد جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد، نبايد جواب دهد، و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.
مسأله 1185) بايد جواب سلام را طورى بگويد كه سلام كننده بشنود ولى اگر سلام كننده كر باشد يا سلام داده و تند رد شود، چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد كافيست.
مسأله 1186) واجب نيست كه نمازگزار سلام را به قصد دعا بگويد؛ يعنى از خداوند عالم براى كسى كه سلام كرده سلامتى بخواهد، بلكه به قصد تحيت نيز بگويد مانعى ندارد.
مسأله 1187) اگر زن نامحرم يا بچة مميز؛ يعنى بچه‌اى كه خوب و بد را مى‌فهمد، به نمازگزار سلام كند، نمازگزار بايد جواب او را بدهد. اگر در جواب زن سلام علیک(به کسر کاف) بگوید اشکال ندارد.
مسأله 1188) اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد اگرچه معصيت كرده ولى نمازش صحيح است.
مسأله 1189) اگر كسى به نمازگزار غلط سلام كند به طورى كه سلام حساب نشود، جواب او واجب نيست.
مسأله 1190) جواب سلام كسى كه از روى مسخره يا شوخى سلام می‌کند و جواب سلام مرد و زن غير مسلمان در صورتى كه ذمى نباشند واجب نيست. اگر ذمى باشند بنا بر احتياط واجب به كلمه عليك اكتفا شود.
مسأله 1191) اگر كسى به عده‌اى سلام كند، جواب سلام او بر همة آنان واجب است، ولى اگر يكى از آنان جواب دهد كافى است.
مسأله 1192) اگر كسى به عده‌اى سلام كند و كسى كه سلام كننده قصد سلام دادن به او را نداشته جواب دهد باز هم جواب سلام او بر آن عده واجب است.
مسأله 1193) اگر به عده‌اى سلام كند و كسى كه بين آنها مشغول نماز است شك كند كه سلام كننده قصد سلام كردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد. همچنين است اگر بداند قصد او را هم داشته ولى ديگرى جواب سلام را بدهد، اما اگر بداند قصد او را هم داشته و ديگرى جواب ندهد، بايد جواب او را بگويد.
مسأله 1194) سلام كردن مستحب است، و خيلى سفارش شده است كه سواره به پياده و ايستاده به نشسته و كوچك‌تر به بزرگ‌تر سلام كند.
مسأله 1195) اگر دو نفر با هم به يكديگر سلام كنند، بنا بر احتياط واجب بايد هر يك جواب سلام ديگرى را بدهد.
مسأله 1196) در غير نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد، مثلاً اگر كسى گفت سلام عليكم در جواب بگويد سلام عليكم و رحمة الله.
هفتم: از مبطلات نماز خندة با صدا و عمدى است. چنانچه عمداً بى‌صدا يا سهواً با صدا بخندد، ظاهر اين است كه نمازش اشكال ندارد.
مسأله 1197) اگر براى جلوگيرى از صداى خنده حالش تغيير كند مثلاً رنگش سرخ شود، احتياط واجب آن است كه نمازش را دوباره بخواند.
هشتم: از مبطلات نماز آن است كه براى كار دنيا عمداً با صدا گريه كند و احتياط واجب آن است كه براى كار دنيا بى‌صدا هم گريه نكند، ولى اگر از ترس خدا يا براى آخرت گريه كند، آهسته باشد يا بلند اشكال ندارد، بلكه از بهترين اعمال است.
نهم: از مبطلات نماز كارى است كه صورت نماز را به‌هم بزند، مثل دست زدن و به هوا پريدن و مانند اينها، عمداً باشد يا از روى فراموشى، ولى كارى كه صورت نماز را به‌هم نزند، مثل اشاره كردن با دست اشكال ندارد.
مسأله 1198) اگر در بين نماز به قدرى ساكت بماند كه نگويند نماز مى‌خواند نمازش باطل می‌شود.
مسأله 1199) اگر در بين نماز كارى انجام دهد، يا مدتى ساكت شود و شك كند كه نماز به‌هم خورده يا نه، جايز است نماز را قطع كرده و اعاده نمايد و بهتر اين است كه نماز را تمام كرده و دوباره بخواند.
دهم: از مبطلات نماز، خوردن و آشاميدن است، كه اگر در نماز طورى بخورد و بياشامد كه نگويند نماز مى‌خواند، عمداً باشد يا از روى فراموشى نمازش باطل می‌شود، ولى كسى كه می‌خواهد روزه بگيرد، اگر پيش از اذان صبح نماز مستحبى بخواند و تشنه باشد، چنانچه بترسد كه اگر نماز را تمام كند صبح شود، در صورتى كه آب روبه‌روى او در دو سه قدمی باشد می‌تواند در بين نماز آب بياشامد، اما بايد كارى كه نماز را باطل می‌کند، مثل رو گرداندن از قبله انجام ندهد.
مسأله 1200) اگر به واسطة خوردن يا آشاميدن عمدى، موالات نماز به‌هم نخورد نيز بنا بر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند.
مسأله 1201) اگر در بين نماز، غذایى را كه در دهان يا لاى دندان‌ها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمی‌شود، و اگر قند يا شكر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز كم كم آب شود و فرو رود احوط استحبابی اجتناب است.
يازدهم: از مبطلات نماز، شك در ركعت‌هاى نماز دو ركعتى يا سه ركعتى، يا در دو ركعت اول نمازهاى چهار ركعتى است، در صورتى كه نمازگزار در حال شك باقى باشد.
دوازدهم: از مبطلات نماز آن است كه ركن نماز را عمداً يا سهواً كم كند، يا چيزى را كه ركن نيست عمداً كم نمايد، يا چيزى را عمداً در نماز زياد كند يا ركنى را مثل ركوع يا دو سجده از يك ركعت سهواً زياد كند و اما زياد كردن تكبيرة الاحرام سهواً مبطل نماز نيست.
مسأله 1202) اگر بعد از نماز شك كند كه در بين نماز كارى را كه نماز را باطل می‌کند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.
چيزهایی كه در نماز مكروه است
مسأله 1203) مكروه است در نماز صورت را كمى به طرف راست يا چپ بگرداند، به طورى كه نگويند روى خود را از قبله گردانده، و الاّ نماز باطل است، و نيز مكروه است در نماز چشم‌ها را به هم بگذارد يا به طرف راست و چپ بگرداند و يا با ريش و دست خود بازى كند، و انگشت‌ها را داخل هم نمايد، و آب دهان بيندازد، و به خط قرآن يا كتاب يا خط انگشتر نگاه كند و نيز مكروه است، موقع خواندن حمد و سوره و گفتن ذكر براى شنيدن حرف كسى ساكت شود، بله هر كارى كه خضوع و خشوع را از بين ببرد مكروه می‌باشد.
مسأله 1204) موقعى كه انسان خوابش می‌آید و نيز موقع خوددارى كردن از بول و غائط مكروه است نماز بخواند. همچنين پوشيدن جوراب تنگ كه پا را فشار دهد در نماز مكروه می‌باشد، و غير از اينها مكروهات ديگرى هم در كتاب‌هاى مفصل گفته شده است.
مواردى كه می‌شود نماز را شكست
مسأله 1205) شكستن نماز واجب از روى اختيار بنا بر احتياط واجب حرام است، ولى براى حفظ مال و جلوگيرى از ضرر مالى يا بدنى مانعى ندارد.
مسأله 1206) اگر حفظ جان خود انسان يا كسى كه حفظ جان او واجب است، يا حفظ مالى كه نگهدارى آن واجب می‌باشد، و بدون شكستن نماز ممكن نباشد، بايد نماز را بشكند. ولى شكستن نماز براى مالى بی‌اهميت مكروه است.
مسأله 1207) اگر در وسعت وقت مشغول نماز باشد، و طلب‌كار طلب خود را از او مطالبه كند، چنانچه بتواند در بين نماز طلب او را بدهد، بايد در همان حال بپردازد، و اگر بدون شكستن نماز، دادن او ممكن نيست، بايد نماز را بشكند و طلب او را بدهد و بعد نماز را بخواند.
مسأله 1208) اگر در بين نماز بفهمد مسجد نجس است، چنانچه وقت تنگ باشد، بايد نماز را تمام كند، و اگر وقت وسعت دارد و تطهير مسجد، نماز را به‌هم نمى‌زند، بايد در بين نماز تطهير كند، بعد بقيه نماز را بخواند، و اگر نماز را به‌هم مى‌زند، در صورتى كه بعد از نماز تطهير مسجد ممكن باشد، شكستن نماز براى تطهير جایز است، و اگر بعد از نماز تطهير مسجد ممكن نباشد، بايد نماز را بشكند و مسجد را تطهير نمايد، و بعد نماز را بخواند.
مسأله 1209) كسى كه بايد نماز را بشكند، اگر نماز را تمام كند معصيت كرده، ولى نمازش صحيح است و احتياط مستحب آن است كه دوباره بخواند.
مسأله 1210) اگر پيش از آن‌که به اندازة ركوع خم شود، يادش بيايد كه اذان و اقامه را فراموش كرده، چنانچه وقت نماز وسعت دارد، مستحب است براى گفتن آنها نماز را بشكند. همچنين است اگر پيش از قرائت يادش بيايد كه اقامه را فراموش كرده است.
ثبت دیدگاه